| suomieesti
| | Doczy: 28 Maj 2010 | | Posty: 234 | |
|
 Wysany: 15 Kwi 2013, 11:27 Temat postu: Łotysze i Estończycy w polskim słowniku z 1880r. |
 |
|
W pewnym momencie historii, w terenach Polski znalazły się część Łotwy, a także (znacznie krócej) część Estonii. Tereny te zamieszkałe były przez ludy fińskie (Estończyków) i ludy bałtyckie (Łotyszy) oraz klasę rządzącą- Niemców Bałtyckich (którzy de facto sprawowali tam władzę nawet gdy tereny te należały później do innych państw). Mimo, że Estończycy i Łotysze nie są Słowianami to opisano ich w polskim "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" z 1880r. Podano też opis Estończyków dokonany przez niemieckiego publicystę w podobnym czasie. Oto fragmenty z tego opisu (tekst oryginalny, dlatego język starodawny, w [] komentarze)
Esty, inaczej Suomi, Estowie, Estońcy [Autorowi się chyba wszystko pomyliło, przecież Suomi to Finlandia po fińsku i chodź Finowie są spokrewnieni z Estończykami to nie używało się nazwy "Suomi" do Estończyków] [...] E. zowią się sami Tallopoeg "synowie ziemi" lub Marawa "krajowcy". Rossyanie zowią ich Czudami, Czuchanami (ob.) Jestto plemię fińskie [...] Mylnia acz dość powszechnie za jedno brani z łotyszami. [...] Co zaś do sposobu życia, to w niczem się prawie nie różnią od łotyszów. Oznaczają się zaś od tych ostatnich budową czaszki, zbliżonej nieco do rasy mongolskiej, mniej świeżą, żółtawą barwą skóry na twarzy i rękach, niskim rostem i długiemi, białości lnu włosami. Są oni przytem mniejszych niż łotysze zdolności umysłowych; lecz samodzielnością i wytrwałością charakteru swego o wiele przewyższają takowych. Obok zaś tego są mściwi, surowi w obejściu się, skłonni do swarów i bitew, a w pożyciu domowem nieporządni i niemoralni. Kobiety ich odznaczają się brakiem tak właściwej płci żeńskiej skromności. Dwuznacznością, cynizmem i brakiem etycznych i estetycznych pierwiastków nacechowane są też zwykłe u estów ich przysłowia i piesni ludowe.
Niemiec F. Wiedemann w swoim słowniku tak opisuje Estończyków: "Charakter Estończyków jest poważny, trochę flegmatyczny, często także choleryczny, z silnie indywidualistycznymi tendencjami, z przechyłem do samolubności, praktycznym sposobem rozumowania, z wytrwałością w pracy i przedsięwzięciach, często krnąbrni i uparci."
Łotysze, błędnie Lettowie al. Łotwacy (po łac. Lothavioi, po niem. Letten, po łotew. według pisowni polsko-inflanckiej i górnej Kurlandyi: Łatwiszy, a szwedzko-inflandzkiej i dolnej Kurlandyi: Latweeschi), należą do plemienia litewskiego [Autor rozumie tu Bałtów, którymi są Litwini i Łotysze] [...] Lecz daleko większego wpływu na losy całego plemienia łotewsko-litews., a więc wszystkich składających się szczepów (Łotyszów, Litwinów, Prusów i Jadźwingów) były usadowienia się niemieckich osadników najprzód w r. 1200 u ujść Dźwiny, a wrótce potem po nad dolną Wisłą. W r. 1202, dla obrony osadników niemieckich u ujść Dźwiny, założonym został w Inflantach zakon kawalerów mieczowych, znanych w dziejach tego kraju pod nazwą: Fratres militiae Christi de Livonia, a w r. 1230 krzyżacy zaczęli kolonizować na dobre [...] I tu i tam, po pozorem apostołowania, rycerskie zakony szerzyły cisk, zabór i wytępiały ludność miejscową. Pierwsi t. j. kawalerowie mieczowi, całym swem brzemieniem przytłaczali Łotyszów i mieszkających przeważnie na morskich wybrzeżach Kuronów i Liwów (należaych również jak Estończycy do plemienia fińskiego), drudzy zaś Prusów. Prusowie i Łotysze- oba szczepy pokrewne Litwinom- wciągały i tych ostatnich w krwawe zapasy; lecz głównie Litwa wspiera Łotwę i walczy uporczywie z kawalerami mieczowymi, nad którymi dość często odnosi zwycięstwa. [...] Założony zaś nieopodal przez Krzyżaków zamek Heiligenberg, chociaż siał przestrach i krwawe łzy, chociaż niewiele lat liczył istnienia, przedstawia nam koniec walki zaborczej i początek nowej cywilizacyjnej epoki dla chrześciańskiej już odtąd Kurlandyi, Semigalii i całych Inflant, słowem wszystkich ziem przez szczep Łotyszy dotąd zamieszkałych. [...] Za tychże krzyżaków powodem, w połowie XVI stulecia, większa część Łotyszy przyjęła wyznanie ewangelicko-augsburskie [czyli protestanckie] [...] Fizyognomia Łotyszy znacznie się odróżnia od Finnów i Estów, a zbliża do Litwinów i Słowian. W przecięciu charakteru łagodnego, cichego, lubią przedewszystkich życie spokojne, są uczciwi, nabożni, dosyć pracowici, cierpliwi i roztropni, a w ogóle nie odznaczają się chciwością. Ubiór ich poniekąd podobnym jest do tego, jaki noszą włościanie kolonistów niemieckich. Domy mieszkalne zwykle budują z drzewa, z okrąglaków, zatykając szpary mchem; żyją rodzinami, odosobnieni jedni od drugich, zwykle w dolinach nad brzegami jeziór i strumieni, przy wyborze sadyb zwracają przedewszystkim uwagę na piękność położenia; [...] Zresztą niemal w niczem nie różniąsię Ł. od włościan litewskich, szczególniej w Inflantach polskich i tak zwanej górnej Kurlandyi (das kurische Oberland), gdzie się już razem zbierają i tworzą małe wioski, do czego skłaniają ich przyrodzone własności kraju i stosunkowo gęstsze zaludnienie. Polsko-inflanccy Łotysze zenętrzną podstawą nie różnią się zgoło od spółplemienników swoich w Kurlandyi [Cała Łotwa była setki lat po władzą niemiecką, ale później, wschodnia jej część- Latgalia była również pod władzą Polską] Ten sam wyraz cierpienia rozlany na twarzy, ziemista jej cera, pewne nabrzmienie policzków, rysy wyrażające nieudaną pokorę; budowa ciała również wysmukła. Są oni przeważnie małego wzrostu, niekrępi, w ogóle niesilni. W głębi kraju wszakże spotkąć można mężczyzn krzepkich, słusznego wzrostu, dobrze i silnie zbudowanych, jako też i piękne kobiety, które, jak w wielu okolicach gub. inflanckiej, od pierwotnego pochodzić muszą szczepu. Temperament polsko-inflandzkich Łotyszy flegmatyczny, brak w nim enegrii; charakter im tylko właściwy i dla tego dosyć trudny do określenia. Są oni po większej części leniwi, obojętni na wszystko oprócz własnego interesu, który, zwłaszcza od swego uwolnienia w r. 1861, zawsze na pierwszem stawiają miejscu. W stosunku do możnych są uniżeni, pokorni, ale kiedy uczują się silniejszymi, zaraz stają się uparci, fałszywi a nawet podstępni. [...] zawsze jednak, pomimo lepszych nawet warunków, wstręt do pracy i ociężałość umysłu charakterystycznie tę gałąź Łotyszy [Z inflanty polskich] cechują. W niej także zauważyć jeszcze można brak wszelkiego pociągu do stowarzyszeń, które w Kurlandyi i Inflantach szwedzkich (o ile sąogniskiem agitacyj socyalno-politycznych) przyczyniają się niemało do uobyczajenia ich spółplemieńców [pod rządami Szwedów i Niemców], posiadających nie tylko liczne stowarzyszenia dobroczynności, ale także niesłychaną moc towarzystw chóralnych (Gessngeverine) jakie w r. 1880 występowały zbiorowo w Rydze w chórach mieszanych, złożonych z przeszło tysiąca osób płci obojga, śpiewających zgodnie jużto a capella, już z towarzyszeniem orkiestry. Natomiast w Inflantach polskich, z powodu braku wszelkiego pociągu do stowarzyszeń, każda włościańska rodzina pracuje tylko dla siebie i tyle tylko, ile nieodzownem jest do zabezpieczenia życia. Nie brak wszakże i wyjątków, których liczba coraz się zwiększa, zwłaszcza w miejscowościach zbliżonych do miast powiatowych i miasteczek. [...] Poziom moralności, zwłaszcza u zamożniejszych protestanckich Łotyszów, wiele pozostawia do życzenia. U urzędników gminnych coraz częściej natrafiamy na nierzetelność i niesumienność, które wybory gminne najdosadniej uwydatniają. [...] Prasa łotewska jest po większej części agitatorską, pseudo-postępotwą, niemcożerczą. [...] Agitaye przeciw pastorom i w ogóle przeciw Niemcom wychodzą również z tysiącznych stowarzyszeń klubowych łotewskich (Łatwieszu bidribas). [...] Celem tych nieustannych ahitacyj jest usunięcie najzupełniejsze szczepu łotewskiego od wpływów niemieckich. [...] Łotysz z natury nie jest ani złym, ani głupim, do wszystkiego okazuje wrodzone zdolności, łatwo przyjmuje oświatę, umie pomódz sobie w trdniejszych okolicznościach. [...] Łotysze z Inflant szwedzkich i dolnej Kurlandyi używają zawiłej niemieckiej pisowni (a w drugku i głosek niemieckich) [...]
Estończycy w strojach ludowych:
Łotysze w strojach ludowych:
LINKI DO PEŁNYCH OPISÓW ZE SŁOWNIKA:
Łotysze:
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_V/741
Estończycy:
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/359 |
|
FAQ
Szukaj
Uytkownicy
Grupy
Rejestracja
Profil
Zaloguj
Zaloguj si, by sprawdzi wiadomoci
